Vergelijkingstest Lenzenkijkers

Door Bert Zuurmond

De kandidaten

Als liefhebber van kleine, oudere lenzenkijkers heb ik onlangs een Vixen Superpolaris D=60mm f=910 lenzenkijker gekocht bij Ganymedes. Geschatte leeftijd ongeveer 25 jaar.

foto 1: Vixen D=60mm f=910mm

Tevens heb ik van een bekende amateur en liefhebber van wat oudere lenzenkijers een 68mm f = 1000 Mizar lenzenkijker gekocht, ook ongeveer 25 jaar oud.

foto 2: Mizar D=68mm f = 1000mm

Ik wilde weten of deze oudere kijkers echt zoveel beter zijn dan de huidige achromaat kijkers en of ze inderdaad ED kwaliteiten bezitten. Ik teste deze kijkers naast mijn Sky-Watcher ED 80 en een recente Vixen 70mm achromaat. De laatste kijker heb ik inmiddels verkocht.

foto 3: Sky-Watcher ED 80

De techniek

De beide oude kijkers zijn geheel van metaal en voelen degelijk aan. Beide hebben achromatische objectieven met luchtscheiding en een openingsverhouding van f/15.

foto 4: Vixen D=70mm f=910mm

Van beide moderne telescopen heeft de Vixen 70mm ook een achromatisch objectief maar dan met een openingsverhouding van f/13. Helaas heeft hij een plastic lenscel, een plastic focuser en plastic zoeker houder.

De Sky-Watcher 80 ED is geheel van metaal, nieuwe Baader focusser en luchtscheiding. Openingsverhouding is f/7,5.

De Test

Testobjecten: de maan, Jupiter en Saturnus.

Gebruikte oculairen: Kasai orthoscopisch.

Optische kwaliteit

De Vixen 60mm liet op de maan een messcherp kontrast zien, ook bij sterkere vergrotingen. Het beeld was tot aan de rand van het gezichtsveld messcherp. Opvallend was dat er absoluut geen kleurfouten zichtbaar waren, ook niet aan de verlichte kant van de maan.

De MIZAR gaf uitstekend kontrast maar had kleurfouten aan de verlichte zijde van de maan. Dit vond ik opvallend want mijn ex POLAREX, uit dezelfde stal, was kleurfoutvrij. Kennelijk waren destijds optische kwaliteitsverschillen tussen kijkers onderling mogelijk. Wel was ook hier het beeld tot aan de rand scherp.

De Vixen 70 mm gaf een scherp en helderder beeld dan de oude kijkers maar liet te veel kleurfouten zien. Bij sterke vergrotingen was hij de mindere van de MIZAR.

De ED 80 was absoluut kleurfoutvrij en superieur aan bovengenoemde kijkers voor wat betreft kontrast en detail. Opvallend was dat de randscherpte van de ED 80 minder "scherp" was dan de MIZAR en de Vixen 60mm.

Op Jupiter Liet de Vixen 60 mm enkele wolkenbanden zien met verstoringen. Ook hier waren geen kleurfouten waarneembaar. De MIZAR liet meerdere wolkenbanden zien en meer details, maar had, gezien vanuit de ooghoeken, duidelijk last van kleurfouten. Desondanks waren vergrotingen van 166 keer goed mogelijk.

Bij 100 maal vergroting De Vixen 70mm liet ongeveer evenveel zien als de MIZAR.
Het beeld in de Vixen 70 mm was merkbaar helderder door de moderne coatings. Echter de kleurfouten blijven storend, zeker voor zo’n kleine kijker.

Bij sterkere vergrotingen was de afbeeldingskwaliteit van de MIZAR veel beter dan de Vixen 70mm. Maar ook hier was de ED 80 de grote winnaar. Bij sterke vergrotingen laat deze kijker werkelijk een weelde aan detail zien.

Saturnus was het laatste testobject. De Vixen 60 mm gaf wederom een kleurfoutvrij beeld.
Het kontrast was uitstekend en (geloof het of niet) met een 9 mm Kasai orthoscopisch
heb ik de cassini-scheiding kunnen waarnemen. Uiteraard met veel moeite maar zeker zichtbaar.

De MIZAR liet zeer veel details zien en had geen enkele moeite met cassini. Geen kleurfout waargenomen. Vergrotingen van 166 maal waren geen probleem. De VIXEN 70 mm liet bij 100 maal vergroting dezelfde details zien als de MIZAR en het beeld was helderder. Bij sterkere vergrotingen was hij zeker de mindere van de MIZAR. De ED 80 was ook hier de grote winaar.

Conclusie

Ondanks moderne coatings en nieuwe slijptechnieken hebben de huidige achromatische lenzenkijkers bijna allemaal nog last van kleurfouten. Echter ze laten evenveel detail zien als oudere kijkers met dezelfde opening.

Ik denk dat als de Vixen 70mm een openingsverhouding van f/15 zou hebben hij het wint van de oudere MIZAR. De optische kwaliteit van Chinese kijkers wordt wel steeds beter.

Ondanks de vaak geroemde zogenaamde. ED kwaliteit van de MIZAR deel ik deze mening niet. De kleurfouten vond ik te opvallend. De ED 80 en de Vixen 60 mm staan naar mijn mening op eenzame hoogte voor wat betreft kleurfouten en afbeeldingskwaliteit. De Vixen 60 mm is ondanks zijn kleine opening mijn favoriete kijker geworden. Het blijft een sport met zo’n kleine kijker van top-klasse details te ontdekken.

Gedeelde eerste plaats: Vixen 60mm / ED 80

Tweede plaats : MIZAR 68 mm

Derde plaats : VIXEN 70 mm

Dit lijstje geeft natuurlijk alleen mijn persoonlijke mening weer, al heb ik heb wel geprobeerd een objectieve vergelijking te maken tussen oude en nieuwe kijkers. Ongetwijfeld zijn er amateurs met andere meningen en inzichten.